Βότανα του Βερμίου: 79. Γκορτσιά

Σ

το αφιέρωμά μας στα βότανα του Βερμίου, σήμερα σειρά έχει ένα ακόμη παρεξηγημένο δέντρο, που το συναντούμε σε πολλά ξέφωτα του βουνού μας, όπως και σε όλα τα βουνά της πατρίδας μας, την γκορτσιά. Μπορεί ίσως να την προσπερνάμε απαρατήρητα, όμως ίσως δεν γνωρίζουμε την ιστορία της και τις πολλές θεραπευτικές της ιδιότητες. Με την ευκαιρία πρέπει να

διευκρινίσουμε για μια ακόμη φορά, ότι με τη λέξη «βότανα» εννοούμε όλα τα φυτά και όχι μόνο αυτά που έχουν φαρμακευτικές ιδιότητες.

Η γκορτσιά λοιπόν είναι ένα μικρό δένδρο με ύψος που μπορεί να φθάσει τα 6 μέτρα. Είναι μια αγριοαχλαδιά, γνωστή με το επιστημονικό όνομα Πύρος η αμυγδαλόφυλλη (Pyrus amygdaliformis), διότι τα φύλλα της μοιάζουν λίγο με της αμυγδαλιάς. Έτσι την ξεχωρίζουμε από την Πύρο την κοινή (Pyrus communis), η οποία έχει στρογγυλωπά φύλλα, παρόμοια με της ήμερης αχλαδιάς. Την γκορτσιά μας θα τη συναντήσουμε και με πολλά ακόμη ονόματα, όπως γκοριτσιά, αμπουρτζιά, αγριαπιδιά, αγκαθιά κ.λ.π. Μαζί με άλλα παρόμοια είδη και ασφαλώς την ήμερη αχλαδιά ανήκει στην οικογένεια Ροδίδες (Rosaceae), στην οποία ανήκει επίσης η μηλιά και άλλα οπωροφόρα δένδρα.

Η γκορτσιά είναι φυλλοβόλο δέντρο με αγκαθωτό, λείο και γκρίζο κορμό. Τα φύλλα της είναι στενόμακρα, σκουροπράσινα και λεία στο επάνω μέρος τους και πιο ανοιχτόχρωμα  και στην αρχή χνουδωτά στο κάτω και με μήκος περίπου 4 – 5 εκατοστά. Τα άνθη της βγαίνουν σαν μπουκετάκια σε ταξιανθία σκιαδιόμορφο κόρυμβο. Αποτελούνται από πέντε άσπρα πέταλα. Ανθίζει την άνοιξη (Απρίλιος – Μάιος). Ο καρπός της είναι μικρός και σφαιρικός, με διάμετρο περίπου 2 – 3 εκατοστά, πράσινος και στυφός όταν είναι άγουρος. Όταν ωριμάζει παίρνει το καστανοκίτρινο χρώμα και είναι πιο γλυκός. Φυτρώνει συνήθως σε υψόμετρο μέχρι 1500 μέτρων.

Όπως γνωρίζουν πολλοί γεωργοί και οπωροκαλλιεργητές, η γκορτσιά μπορεί να εμβολιαστεί και να μας δώσει μια ήμερη αχλαδιά, αρκετά ανθεκτική στις ασθένειες. Ήδη στο βουνό μας πολλοί μερακλήδες έχουν εμβολιάσει αρκετές γκορτσιές και έτσι ο περιπατητής μπορεί το καλοκαίρι να απολαύσει τους χυμώδεις καρπούς τους.

Η γκορτσιά χάρη στα πολλά οξέα και άλλες χημικές ουσίες που περιέχει δεν αποτελεί μόνο θρεπτική τροφή για τα ζώα, αλλά οι καρποί της έχουν και φαρμακευτικές ιδιότητες, είναι αιμοστατικοί και βοηθούν στη θεραπεία παθήσεων του πεπτικού και του αναπνευστικού συστήματα. Φυσικά όπως τονίζουμε σε κάθε σημείωμά μας, πριν χρησιμοποιήσουμε κάποιο βότανο, ακόμη και τη γκορτσιά, σαν φάρμακο πρέπει να ρωτήσουμε κάποιον ειδικό.

Η γκορτσιά και τα άλλα είδη της αχλαδιάς είναι γνωστά από την αρχαιότητα. Ίσως είναι η όγχνη του Ομήρου ή η άπιος του Θεόφραστου.